แมงกะพรุนกล่อง มีพิษร้ายแรง อันตรายถึงชีวิต ต้องป้องกัน-ปฐมพยาบาลอย่างไร
| By joy
แมงกะพรุนกล่อง หนึ่งในสัตว์ที่มีพิษร้ายแรงที่สุดในโลก โดยมีรายงานว่า มันทำให้ผู้ได้รับพิษ เสียชีวิตได้บ่อยกว่าแมงกะพรุนชนิดอื่น ๆ เพราะมันมีหนวดที่ยาวมาก และใสจนแทบมองไม่เห็น แถมยังมีเข็มพิษอยู่ในเซลล์จำนวนล้าน ๆ เซลล์
พิษแมงกะพรุนกล่อง ทำให้บริเวณที่สัมผัสเป็นเส้นสีแดง คล้ายถูกแส้ฟาด และมีพิษต่อร่างกายมนุษย์ ทั้งระบบเลือด หัวใจ ประสาท ทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง คลื่นไส้ ปวดหัว กระสับกระส่าย แน่นหน้าอก โดยผู้ได้รับพิษหลายราย มักปวดบริเวณแผล หรือปวดไปทั่วร่างกาย บางรายจึงอาจตาย หรือจมน้ำ ก่อนที่จะได้รับการช่วยเหลือได้มัน
แมงกะพรุนกล่อง คืออะไร
แมงกะพรุนกล่องหรือ Box jellyfish ถูกค้นพบในปี ค.ศ. 2007 โดยไอไอเอสอี สถาบันที่ค้นคว้าและสำรวจสายพันธุ์สัตว์ ของมหาวิทยาลัยแห่งรัฐแอริโซนา ประเทศสหรัฐอเมริกา
ส่วนในประเทศไทย มีรายงานการพบแมงกะพรุนกล่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2551 และในปัจจุบัน สามารถพบแมงกะพรุนกล่องในไทยได้ ทุกจังหวัดที่มีชายทะเล ทั้งฝั่งอ่าวไทยและอันดามัน
แมงกะพรุนกล่องจะมีรูปร่างคล้ายกล่อง ร่ม หรือระฆังคว่ำ ลำตัวขนาดประมาณ 10-30 เซนติเมตร มีสีฟ้าอ่อน หรือไม่มีสี จึงทำให้สังเกตเห็นมันได้ยาก เวลาอยู่ในน้ำทะเล
มันเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง ที่มีหนวดจำนวนมากถึง 15 เส้น หนวดแต่ละเส้นยาวได้สูงสุดถึง 3 เมตร และประกอบด้วยเซลล์พิษที่ร้ายแรง นอกจากนี้ มันยังมีดวงตาที่มีประสิทธิภาพสูงอยู่รอบตัว และมีความเร็วในการเคลื่อนที่มากกว่า 5 ฟุตต่อวินาที
หนวดของแมงกะพรุนกล่อง สามารถยืดออกไปได้ไกล เพื่อปล่อยกระเปาะซึ่งมีเข็มพิษออกมา ไว้จับกินปลาหรือสัตว์น้ำขนาดเล็กเป็นอาหาร ยิ่งแมงกะพรุนกล่องตัวใหญ่มากเท่าไหร่ ก็จะยิ่งมีพิษมากขึ้นด้วย
แมงกะพรุนกล่องแบ่งออกเป็น 2 ชนิด ดังนี้
1 ชนิดมีหนวดเส้นเดียว
โดยหนวดแต่ละเส้นของมัน ไม่มีการแตกแขนง และไม่มีถุงกระเพาะอาหาร มักพบได้ตามชายหาด แนวหิน บริเวณเกาะ หรือบริเวณทะเลปิด โดยพบได้ทุกฤดู ทุกพื้นที่ ทุกสภาพอากาศ โดยเฉพาะในช่วงที่มีลมอ่อน ๆ พัดเข้าหาฝั่ง และในเดือนที่มีอากาศร้อน
2 ชนิดมีหนวดหลายเส้น
หนวดของมันสามารถแตกแขนงได้มากถึง 60 เส้น และมีถุงกระเพาะอาหาร มักพบบริเวณชายฝั่งทะเล ที่มีน้ำตื้นระดับเข่า และระดับเอว หรือบริเวณที่เป็นอ่าว มีพื้นทะเลเป็นทราย ไม่มีแนวหิน หรือแนวปะการัง จะพบได้ทุกฤดู แต่จะพบบ่อยในเดือนที่มีอากาศร้อน
พิษของแมงกะพรุนกล่อง และอันตรายจากแมงกะพรุนกล่อง
แมงกะพรุนกล่องมีหนวด และกระเปาะพิษซึ่งมีเข็มพิษขดอยู่ ที่ใช้ในการจับเหยื่อกินเป็นอาหาร และใช้ป้องกันตัว เมื่อหนวดของแมงกะพรุนกล่องสัมผัสกับผิวหนัง ก็จะกระตุ้นให้กระเปาะปล่อยเข็มพิษและพิษออกมา ซึ่งพิษของมัน มีพิษต่อผิวหนัง ระบบประสาท และหัวใจ
มันเป็นหนึ่งในสัตว์ ที่พิษสามารถสร้างความเจ็บปวดอย่างรุนแรง และทำให้หัวใจหยุดเต้นได้เร็วที่สุดในโลก โดยอาจทำให้เสียชีวิตได้ภายใน 5 นาที หรือเฉลี่ยแล้ว การเสียชีวิตจากพิษของแมงกะพรุนกล่อง จะเกิดขึ้นได้ภายในเวลา 20 นาที หลังสัมผัสกับแมงกะพรุนกล่อง
พิษของมันสามารถทำให้เซลล์ผิวหนัง และกล้ามเนื้อบริเวณที่ได้รับพิษตายได้ และเมื่อพิษของมันเข้าสู่กระแสเลือด ก็จะไปทำลายเซลล์เม็ดเลือดแดง จากนั้นเมื่อพิษเข้าสู่ระบบประสาท ก็จะกดทับระบบประสาท ทำให้หยุดหายใจ และยังมีผลต่อระบบหัวใจ ทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือหยุดเต้นเฉียบพลัน และทำให้การทำงานของหัวใจล้มเหลว จนเสียชีวิตได้ทันที
อาการที่จะเกิดขึ้น เมื่อสัมผัสพิษของแมงกะพรุนกล่อง
- มีอาการปวดบริเวณแผล หรือปวดไปทั่วร่างกาย
- มีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง
- มีอาการเกร็งที่หลัง
- เวียนหัว ปวดหัว
- คลื่นไส้
- กระสับกระส่าย
- เมื่อพิษเริ่มเข้าสู่กระแสเลือด จะแน่นหน้าอก
- การทำงานของหัวใจ และระบบประสาท จะเริ่มล้มเหลวและเสียชีวิต
วิธีการช่วยเหลือ และปฐมพยาบาล ผู้ได้รับพิษจากแมงกะพรุนกล่อง
1 นำผู้บาดเจ็บจากพิษแมงกะพรุนกล่องขึ้นจากน้ำ หรือไปยังบริเวณที่ปลอดภัย แล้วให้ผู้บาดเจ็บอยู่นิ่ง ๆ เพื่อลดการยิงพิษจากแมงกะพรุนกล่อง ห้ามขัดถูบริเวณที่ถูกแมงกะพรุน รวมทั้งห้ามรัดด้วยผ้า
2 เรียกให้คนช่วย หรือเรียกรถพยาบาลฉุกเฉิน
3 ควรสังเกตและประเมินอาการ ของผู้บาดเจ็บตลอดเวลา หากหมดสติ ไม่หายใจ หรือไม่มีชีพจร ให้ทำการ CPR ทันที เพราะพิษจะเริ่มแพร่กระจายเข้าสู่กระแสเลือด
4 ล้างบริเวณที่ถูกพิษแมงกะพรุนกล่อง ด้วยน้ำส้มสายชู ที่มีความเข้มข้น 2-10 % นานอย่างน้อย 30 วินาที หากไม่มีน้ำส้มสายชู ให้ใช้น้ำทะเลแทน ห้ามใช้น้ำจืดล้างเด็ดขาด เพราะจะยิ่งกระจายพิษ หรือกระตุ้นเข็มพิษให้ทำงานมากยิ่งขึ้น
5 ใช้ถุงมือหนา หรือแหนบ คีบหนวดแมงกะพรุนกล่องที่ยังติดอยู่ แต่ห้ามใช้มือหยิบ และให้หลีกเลี่ยงการสัมผัสหนวดแมงกะพรุนโดยตรง
6 ให้ใช้วัสดุเรียบ เช่น เปลือกหอย บัตร สันมีด เพื่อขูดเอาเมือกที่เหลืออยู่ออก
7 หลังจากที่ล้างด้วยน้ำส้มสายชูแล้ว ให้ใช้น้ำแข็งประคบ เพื่อลดอาการปวด จากนั้นนำผู้บาดเจ็บส่งโรงพยาบาล
วิธีการป้องกันพิษจากแมงกะพรุนกล่อง
- ไม่ลงเล่นน้ำ ในขณะที่มีแมงกะพรุน
- สวมถุงน่อง เสื้อผ้า หรือชุดดำน้ำ เพื่อป้องกันการปล่อยพิษจากแมงกะพรุนกล่อง
ขอบคุณข้อมูลจาก https://www.bth.co.th/th/news-health-th/item/213-box-jellyfish.html
ติดตามข่าวสารอื่น ๆ ได้ที่ Girl Variety ชุมชนสำหรับผู้หญิง